Bescherming van innovatie
Waardevermeerderend voor uw onderneming
Tegenwoordig wil iedereen het nieuwste van het nieuwste. Innovatie is dan ook niet meer weg te denken uit de hedendaagse samenleving en wordt op verschillende manieren gestimuleerd. Maar als u als ondernemer een goed idee heeft voor een nieuw product, wilt u natuurlijk niet dat uw concurrent er mee aan de haal gaat. Bescherming van uw creatie is dan ook essentieel, en biedt daarnaast ook andere voordelen. Maar welke vormen van bescherming zijn er eigenlijk mogelijk en wat is daarbij nog meer belangrijk? In dit artikel wordt hierbij stilgestaan.
Intellectuele eigendomsrechten
Op basis van het intellectuele eigendomsrecht kunnen innovaties op verschillende manieren beschermd worden. De overkoepelende term intellectuele eigendomsrechten ziet toe op allerlei vormen van wettelijke bescherming van creaties. De verschillende beschermingsregimes beschermen ieder een bepaald aspect van een creatie, bijvoorbeeld de techniek of de vormgeving. Sommige vormen van bescherming ontstaan automatisch (en dus kosteloos), door de enkele schepping zelf, andere worden verleend na aanvraag.
In de eerste plaats is het mogelijk een octrooi/patent aan te vragen voor de bescherming van techniek. Een verleend octrooi biedt bescherming voor maximaal 20 jaar. Naast het octrooi zijn er de modelrechten voor de bescherming van vormgeving van een product in 2D of 3D. Door registratie van een modelrecht kan voor maximaal 25 jaar bescherming worden verkregen. Ook zonder registratie is een model gedurende drie jaar in de gehele Europese Unie beschermd, echter alleen tegen ontlening.
Als derde mogelijkheid kunnen de auteursrechten worden genoemd, die ook zien op bescherming van vormgeving in 2D of 3D. Een auteursrecht ontstaat reeds zonder registratie, door de enkele creatie van het werk en biedt bescherming tot maximaal 70 jaar na de dood van de auteursrechthebbende. Bij rechtspersonen bestaat bescherming tot maximaal 70 jaar na de eerste openbaarmaking.
Tenslotte biedt een merkrecht bescherming voor onderscheidingstekens. Een merkrecht kan worden verkregen door inschrijving van het merk en wordt in beginsel verleend voor 10 jaar, maar kan daarna onbeperkt worden verlengd.
Waarom bescherming?
Zonder bescherming is het eenieder in beginsel toegestaan de techniek of vormgeving toe te passen. Hoewel hierop uitzonderingen bestaan, is kopiëren niet zonder meer verboden. Intellectuele eigendomsrechten geven een veel grotere bescherming en maken het eenvoudiger om namaak te weren.
Intellectuele eigendomsrechten zijn wettelijke monopolies, die ook op andere manieren waardevermeerderend kunnen zijn voor uw onderneming. In de eerste plaats zorgt het monopolie voor een voorsprong op de concurrent en voor de mogelijkheid investeringen terug te verdienen. Door het verlenen van licenties (gebruiksrechten) kunnen bovendien aanvullende inkomsten worden gegenereerd (royalty’s), ook op markten waar u zelf niet actief bent. Intellectuele eigendomsrechten zijn tot slot vermogensrechten, die kunnen worden overgedragen en bij overname van uw onderneming een verhoging van de waarde kunnen meebrengen.
Geheimhouding
Voor sommige beschermingsregimes is vereist dat de innovatie volstrekt nieuw is op het moment dat bescherming wordt aangevraagd. Bekendheid ergens ter wereld kan tot een ongeldig octrooi of model leiden. Absolute geheimhouding is hier dan ook noodzakelijk. Wanneer een uitvinding niet eenvoudig kan worden nagemaakt, kan geheimhouding bovendien een goed alternatief vormen voor het relatief dure octrooi. Voor zover derden op de hoogte moeten zijn, kan de kennis worden verstrekt onder geheimhouding. In verband met bewijsproblemen is het zaak dat een schriftelijke geheimhoudingsverklaring wordt ondertekend.
Bewijs: I-depot
Zoals gezegd is voor bepaalde vormen van bescherming geen registratie nodig. Zonder registers waarin rechten zijn vastgelegd, kan het lastig zijn te bepalen wie de creatie als eerste heeft geschapen. Door de creatie uit te werken (in bewoordingen, tekeningen of anderszins) en deze te voorzien van een stempel met datum, kan eenvoudiger worden bewezen op welk moment de creatie is ontstaan. Een I-depot is een goedkope en effectieve manier van vastlegging. Doordat de uitwerking van de creatie in een verzegelde envelop wordt bewaard, kan nooit het verweer worden opgeworpen dat er achteraf elementen zouden zijn toegevoegd.
Overeenkomst
Indien innovatie door twee of meer personen/ondernemingen tot stand komt, zijn goede afspraken onontbeerlijk. De perceptie van wat partijen menen te zijn overeengekomen of rechtvaardig vinden, kan nogal eens uiteenlopen op het moment dat er discussie ontstaat en/of een partij zich terugtrekt uit de samenwerking. In een overeenkomst dient dan ook bij voorkeur de samenwerking en inbreng van partijen te worden geregeld, de vraag aan wie eventuele intellectuele eigendomsrechten toekomen, hoe/door wie deze worden geëxploiteerd en hoe winsten/verliezen worden verdeeld. Van belang is ook de gevolgen te regelen van het einde van de samenwerking, of van het vertrek van een partij.
Productie in China
Veel Europese ondernemers laten hun producten tegenwoordig in China produceren. Het probleem hierbij kan zijn dat de in China geproduceerde producten door concurrenten in Europa worden geïmporteerd. Het is daarom van belang uw producten goed te beschermen in het gebied waar u zelf werkzaam bent, zodat deze import bij de grens kan worden tegengehouden. De douane biedt hiertoe speciale mogelijkheden.
Conclusie
De hierboven beschreven beschermingsregimes kunnen zoals gezegd op verschillende manieren waardevermeerderend zijn voor uw onderneming. Wanneer u een nieuw product ontwikkelt, is het dan ook van belang stil te staan bij de mogelijkheden van bescherming. Nu voor elke vorm van bescherming andere vereisten gelden, is het verstandig u direct bij aanvang van een nieuw project goed te laten informeren.
Francoise Alsters
Advocaat bij Poelmann van den Broek
f.alsters@pvdb.nl
www.poelmannvandenbroek.nl
